ولایت اولی الامر

پرسش: آیا ولایت اولی الامر در عصر رسول خداست یا بعد از رسول الله می‌باشد؟

پاسخ

مسئله جانشینی همیشه به معنای بعد از وفات است و معنا ندارد که گفته شود فلانی جانشین فلان شخصیت است در حال حیات او زیرا اصل جانشینی به معنای بعد از وفات می‌باشد و ظاهر آیات هم اقتضای بعد از حیات رسول خدا دارند نه در حال حیاتش زیرا معنا ندارد گفته شود در حال حیات رسول خدا، اولی الامر باید اطاعت شوند زیرا در آن صورت شخصیتی دیگری در کنار رسول خدا قرار می‌گیرد.

پیامبر گرامی اسلام (صلی الله علیه و آله و سلم) در طول دوران رسالت خود بارها و بارها به مساله رهبری و امامت، امت اسلامی تصریح نموده و وظیفه مسلمانان بعد از وفات خود را مشخص کرده. البته این احادیث از نظر اجمال و تفصیل با هم تفاوت هایی دارند که ما به سه دسته از آنها اشاره می کنیم:

دسته اول: احادیثی که به طور اجمال به امامت و رهبری و جانشینی بعد از پیامبر (صلی الله علیه و آله و سلم) تصریح می‌کنند و آن را در اهل بیت علیهم السلام منحصر می نمایند و معروف ترین آنها حدیث ثقلین» است که در کتب شیعه و اهل سنت وارد شده است.

دسته دوم: روایاتی است که به تعداد امامان تصریح می‌کنند و تعداد آنان را به دوازده» منحصر می‌کنند، به همین جهت به آنها اثنی عشر» گفته می شود. این احادیث علاوه بر کتب شیعه در روایات اهل سنت نیز به اسناد و عبارت‌های گوناگون بیان شده‌اند از جمله:

الف) در صحیح بخاری از جابر بن سمرة نقل شده که من به همراه پدرم نزد پیامبر (صلی الله علیه و سلم) بودیم که ایشان فرمودند: ی بعدی اثنا عشر امیراً. کلهم من قریش»؛ بعد از من برای امت اسلام دوازده امیر و خلیفه وجود خواهد داشت که همگی آنها از قریش هستند. این حدیث به همین صورت در منابع شیعه از جمله در کتاب امالی و خصال شیخ صدوق هم بیان شده است.[1]

ب) در صحیح مسلم از جابر بن سمره نقل شده که پیامبر(صلی الله علیه و سلم) فرمودند: لا یزال هذا الامر عزیزاً الی اثنی عشر خلیفةً. کلهم من قریش»؛ پیوسته امر امامت در بین است وبا وجود دوازده خلیفه پایدار خواهد بود، که همگی آنها از  قریش  هستند.[2]

این حدیث در کتاب‌های دیگر اهل سنت مانند مسند احمد بن حنبل، مجمع اوائد هیثمی، مسند ابویعلی و مستدرک حاکم و غیره بیان شده است.

دسته سوم: روایاتی که علاوه بر تعداد ائمه بعد از رسول خدا، به نام آنها هم تصریح کرده اند. این احادیث در منابع شیعه و سنی بیان شده است.[3]

بنابر‌این نه تنها روایات وجوب اطاعت از ائمه دوازدگانه بعد از رحلت رسول خدا در کتاب های شیعه متواتر است و بلکه در کتاب‌های اهل سنت نیز اطاعت از دوازده جانشین رسول خدا واجب است هرچند آنها در مصداق، امامان شیعه را قبول نمی‌کنند و این روایات متواتر است و می‌رساند که جانشینی اولی الامر بعد از رسول الله است نه در حال حیات آن حضرت.